J.F. Kennedy
Tijdens de inauguratie op 20 januari 1961 van J.F.Kennedy sprak hij de bekende woorden uit:
“Mijn mede-Amerikanen: vraag niet wat uw land voor u kan doen, maar vraag wat u voor uw land kunt doen. Mijn mede-burgers op aarde: vraag niet wat Amerika voor u zal doen, maar wat we samen kunnen doen voor de vrijheid van de mens”.
Woorden die wat mij betreft nog steeds niets aan kracht hebben verloren. Dit betreft natuurlijk wat we in gezamenlijkheid voor onze vrede, vrijheid én samenleving kunnen betekenen. Een onderwerp wat erg actueel is gezien de huidige klimaattop in Glasgow en de COVID pandemie.
Maar de uitspraak van van J.F.Kennedy deed me nog meer denken aan de bijdrage die ieder persoon kan leveren aan zijn of haar organisatie. Een bijdrage natuurlijk vanuit ieder zijn persoonlijk leiderschap en eigenheid.
Iedereen is een onderdeel van de organisatie waarbij hij/zij werkt. Volgens mij kan ieder mens zijn/haar organisatie beter en sterker maken. Dat kan onder andere door samen met de organisatie er naar te streven het beste uit jezelf te halen, dit ten voordeel van de organisatie. Op papier staat vaak dat organisaties de medewerkers hierin op allerlei manieren ondersteunen maar in praktijk blijkt dat lastiger te zijn.
Eigen verantwoordelijkheid nemen
Het is daarom van belang eigen verantwoordelijkheid te nemen, je niet te verschuilen achter procedures. Met name als dit om integriteit, kameraadschap en de toekomst van een organisatie gaat. Ik heb op LinkedIn het voorbeeld van Niels Roelen aangehaald omdat dit juist aangeeft hoe de vlag er voor staat. Niels is in mijn ogen professioneel en is operationeel in zijn element, hij heeft het beste voor met defensie en wíl defensie ook beter en sterker maken. Hoe maak je een organisatie beter? Door vragen te stellen aan de verantwoordelijke medewerker en misstanden aan de kaak te stellen. Niet door overal in mee te gaan en de procedure te volgen.
Loyaal zijn en Peter van Uhm
Ben je loyaal als je dingen ziet die niet door de beugel kunnen maar hier niets van zegt? Of ben je loyaal als je dingen ter discussie stelt? Om in dit kader een uitspraak van Peter van Uhm aan te halen: “Ik heb niks aan jaknikkers. Mensen moeten je durven tegen te spreken. Loyaliteit is drie keer nee durven zeggen tegen je baas. Als de mogelijkheid er is, moet je al het potentieel gebruiken dat in je organisatie aanwezig is”. Gebeurt dit in de praktijk?
Vredesbedrijfsvoering versus operationele bedrijfsvoering
Binnen defensie heb ik een groot verschil ervaren tussen de Vredesbedrijfsvoering en de operationele context. In de operationele bedrijfsvoering is defensie naar mijn mening één van de beste strijdkrachten ter wereld. Hier wordt veel inside-out gewerkt, vanuit een gezamenlijk doel. In de Vredesbedrijfsvoering lijkt de vorm echter belangrijker dan de inhoud. Het doel dient het systeem in plaats van dat het systeem het doel dient, er wordt veel outside-in gewerkt. Of is dit niet herkenbaar?
Lerende organisatie
Op het moment dat je verbeteringen wilt uitvoeren zal je helder moeten krijgen wat er aan de hand is en wat de situatie is. Ik heb een trailer gemaakt naar aanleiding van mijn onderzoek, ondersteund door medewerkers (burgers en militairen) van defensie. Deze medewerkers hebben een duidelijke invloed gehad in het resultaat van deze trailer. Het resultaat van deze trailer heb ik als eerst laten zien aan Luitenant-generaal Mart de Kruif. Het eerste wat hij zei na het zien van deze trailer was: ‘De spijker op de kop, Egon’. Hierbij de link naar deze trailer indien hiervoor interesse is. Schikt niet van de realiteit uit mijn onderzoek: ‘HEB JIJ DE MOED?’
Kernwaarden van defensie
Uiteraard gebeuren er veel goede dingen binnen defensie, stel je voor dat dit niet het geval zou zijn. Maar zoals bekend; een keten is net zo sterk als de zwakste schakel. Je kan dingen voor lief nemen en zeggen; ‘tja zo gaat dat hier’. Maar je kan je ook afvragen wat kan ík doen om dit te voorkomen. Dat was de insteek van Niels Roelen. Dit wordt nog eens geënthousiasmeerd door de kernwaarden die Defensie draagt; moed en eerlijkheid. Of zijn die kernwaarden niet meer van toepassing? Er wordt aangegeven dat het belangrijk is dat je elkaar aanspreekt. Maar hoe zit dat in de praktijk? Is dat daar ook van toepassing? Ik kan me nog goed herinneren uit het verleden dat ik een opmerking kreeg: “Ja Egon dat staat daar wel, maar je weet toch dat we dat in de praktijk niet doen”. Dat vind ik vreemd, want dan kan je het beter niet benoemen in beleidstukken, rapporten en je kernwaarde etc..
Structurele onderzoeken?
Verder kan je jezelf afvragen wat er gebeurt met de resultaten van al die onderzoeken en rapporten die zijn geschreven, of is het allemaal maar onzin? Dan bagatelliseer je wel de feiten. Een dode bij de schietbaan in Ossendrecht (in de Vredesbedrijfsvoering) terwijl het al bekend was dat deze schietbaan onveilig was. Waarom heeft niemand dat gemeld? Of is dat wel gemeld, maar waarom is daar dan niets mee gedaan? Is dit toeval of is het structureel? Het gaat erom of je als organisatie leert van je fouten, hiervoor is een veilige cultuur nodig. Is er ruimte voor tegenspraak? Zie hiervoor ook het kader (‘weinig ruimte voor tegenspraak’) bij het interview van de nieuwe CDS in de Telegraaf van zaterdag 14 oktober 2017.
Gevaarlijk Loyaal
In de Militaire Spectator is de basis van het ontslag van Niels Roelen goed door marinier dr. M.F.J. Houben verwoord; “‘Gevaarlijk loyaal; protesteren en klachten vervullen een belangrijke organisatorische functie. Maar zo zit Defensie niet in elkaar. Defensiemedewerkers zijn niet voor één gat te vangen. Zij zijn ‘max flex’ en ‘can do’. Opdrachten worden uitgevoerd, ‘no matter what’. Ook al kan, en in een enkel geval, mag dat eigenlijk niet. De geweldige loyaliteit van medewerkers maakt dat Defensie in veel gevallen wegkomt met een suboptimale bedrijfsvoering. In dit opzicht zijn wij wellicht te loyaal aan een organisatie die veel beter zou kunnen maar niet beter kan omdat wij niet duidelijk genoeg onze stem verheffen en eisen, dat er wordt geluisterd: ‘gevaarlijk loyaal’”
Zelfgenoegzaamheid
Op het moment dat je vindt dat je álles goed doet dan kom je als snel op zelfgenoegzaamheid uit. Het rapport van 19 januari 2018 van Jeroen Van der Veer over veiligheid is een laatste voorbeeld uit een lange reeks van onderzoeken. Wees realistisch en kijk eens goed om je heen, zet eens een andere bril op. Het gaat niet om statistieken en dat we het wel allemaal denken goed te doen; want één incident is er één te veel.
Ik ben ervan overtuigd dat er veel potentieel is bij de medewerkers van defensie. Misschien wel meer dan welke organisatie ook. Het is de vraag of die kwaliteiten wel voldoende worden benut. In het geval van Niels Roelen in ieder geval niet. Dat is jammer voor Niels, maar nog veel erger voor defensie en de toekomst hiervan.
Mijn dank aan Marijn, Dick en Marnix voor jullie inspirerende feedback op LinkedIn.
