Intelligente ongehoorzaamheid
Over leiderschap
Blinde geleide hond
Hierarchie
Leidinggeven
Over leiderschap
Over leiderschap worden boeken, magazines, onderzoeken en columns volgeschreven. Welke film gaat eigenlijk in de kern niet over leiderschap; over ‘gewone’ mensen die juist wel of juist geen regie nemen over hun eigen leven? Een onuitputtelijke bron van inspiratie.
In het laatste nummer van 2011 van het Marineblad een prachtig overzichtsartikel over gedragsverandering van Egon Beaart naar aanleiding van zijn onderzoek ‘Leiderschap is core business’. Dit is maar een column,
ik moet het kort houden. Hou u vast.
Blinde geleide hond
Belangrijk in de training voor blinde geleidehonden is ‘intelligente ongehoorzaamheid’. Kort gezegd
betekent dit, dat een geleidehond een commando weigert als dit gevaar oplevert. Het is lastig voor
een hond om dit te leren. Hij is er van nature op gericht om zijn baas juist wél te gehoorzamen. Toch is
het van levensbelang dat een geleidehond dit kan (bron: website KNGF geleidehonden).
‘Een bekend stuk, van werk naar huis, zonder obstakels. Sparkle wilde niet verder. Hij blokkeerde
me en trok me naar rechts. Ze hadden de stoep opgebroken. Dat een hond je daarvoor
beschermt, dat ontroert me diep.’ (Johan Dingemanse, geleidehondgebruiker).
Hebben we het hier niet over de kern van het begrip ‘leiderschap’? Op het moment dat de baas iets
wil wat onverstandig is neemt de hond de regie over. Is dat ook niet wat we verwachten van onze
mensen in het veld? ‘Dit is onze intentie, maar als je onderweg op basis van voortschrijdend inzicht
tot een ander oordeel komt, neem dan a.u.b. de regie over’. ‘Wie het weet mag het zeggen’’ als de
kern van iedere missie. Eigenlijk is deze column al klaar. Meer valt er niet te zeggen over (persoonlijk)
leiderschap, de rest hieronder is rondleiding.
Hierarchie
Met hiërarchieën brengen we mensen vooral in verwarring. ‘Soldieren’ in het Amerikaans betekent
vrij vertaald lijntrekken. Zo lui zijn als je durft. Zodra je mensen hun denken en verantwoording afpakt
gaan ze lijntrekken, daar schreef Fred Taylor al over in 1911 en vervolgens ging hij zijn leven wijden aan
‘speeding them up’. Hij bracht ze juist nog verder onder controle en bepaalde heel erg nauwkeurig wat
ze moesten doen in handelingen en binnen een afgebakend tijdsframe. Het liefst nog uitgewerkt voor
allebei je handen afzonderlijk. Onderin de hiërarchie zitten immers ‘de handjes’. Hun bazen sturen we
eindeloos naar managementcursussen op de hei over effectief leidinggeven. We vragen ondertussen,
100 jaar na 1911, wel van ‘de handjes’ zaken als empowerment, vakmanschap, verantwoording,
toewijding en passie. Hoe zou het toch komen dat dit alsmaar niet lukt? Hiërarchieën suggereren
nu eenmaal ‘Wie de baas is mag het zeggen’ en niet ‘Wie het weet mag het zeggen’. En wie krijgt
uiteindelijk inderdaad de bonus?
Leidinggeven
Leidinggeven, denk weer even aan het voorbeeld van geleidehonden, is een kwaliteit van het totale
systeem: van het baasje en de hond. En niet iets alleen van de vrouw/man in de top. Regie geef je
alleen maar over als je de ander vertrouwt, als er verbinding is. De ander vertrouw je vooral als hij/
zij een vakman, goed opgeleid, is met een onafhankelijk oordeel over ‘Wat is hier kwaliteit?’. Als het
oordeel alleen is gebaseerd op ‘wat zijn hier de regels’ en ‘hoe verdien ik het meest daaraan’, ben je
aan de goden overgeleverd. De juiste keuzes maken en een eigen moreel oordeel daarbij niet schuwen
getuigt van leiderschap. De publieke opinie slim bespelen is geen leiderschap, maar populisme. De
Algerijnse VN-crisisbemiddelaar Lakhdar Brahimi, zei in 2004: ‘Ik ben niet het verhaal’. Hij liet anderen
met de eer strijken en het leek er zelfs op dat zijn ‘nederigheid’ zijn beste wapen was.
Het is als met het baasje & de blinde geleidehond: je bent niet altijd leider en je bent niet altijd volger.
Een goed leider is ook een goed volger, het is een kwestie van het juiste evenwicht bewaren. Een
belangrijke kwaliteit daarbij van ‘alle spelers’ in het veld is weten wanneer je ‘intelligent ongehoorzaam’
moet zijn. Het is in ieder geval een hele geruststelling dat we het een hond kunnen leren.
Een column van Jaap Peters op verzoek van Egon Beaart voor het Marineblad.
Meer weten?
Bel Egon vrijblijvend voor meer informatie
Wil jij aan de slag met jouw eigen VIPfactor?
Heb je ook wel eens van die momenten dat je het idee hebt dat je gewoon niet goed begrepen wordt
Of dat je je soms afvraagt of je wel het goede beroep hebt gekozen of dat je je niet prettig voelt in je huidige functie
Dat kan anders…
Zou het niet mooi zijn dat je altijd begrepen wordt in wat je wilt overbrengen, en dat je gewoon met iedereen goed kan communiceren
Dat je in wie je wilt zijn of worden ook binnen jouw bereik ligt en dat je dit ook daadwerkelijk kan realiseren
