Inleiding
Zoals Aristoteles al vele eeuwen geleden aangaf : ‘TWIJFEL IS HET BEGIN VAN WIJSHEID’. De aanleiding voor deze blog is een gedicht geschreven door oud politie agent Jaques Smeets uit Limburg. Het gaat over de twijfel die we allemaal wel hebben of we de dingen die we doen wel of niet goed doen. Het verschil met mensen met grote EGO’s die geen twijfel toelaten. Dat twijfel een krachtig middel is om niet te polariseren en de wijsheid (waarheid) in pacht te hebben.
Persoonlijk leiderschap
Zeer recent zag ik op internet een gedicht voorbijkomen van Jacques Smeets uit Elsloo (Limburg). Jacques is een voormalig politieagent die er tijdens zijn actieve dienst achter kwam dat het beroep veel meer inhield dan het schrijven van bonnen en het regelen van het verkeer. Hij had passie voor wat hij deed maar hij ontwikkelde naarmate de jaren vorderden tegelijkertijd een gevoel dat hem deed twijfelen aan zijn beroepskeuze. Na ruim dertig jaar werd die onrust sterker en begon hij, naast het schrijven in ambtelijke en juridische taal, ook te schrijven over zijn ervaringen als politieman in relatie tot de burgers, de organisatie en zichzelf. Hij schreef twee autobiografische boeken waarin ook ruimte was voor poëzie.
Ik ken Jacques van zijn tweede boek, “De Blauwe Diender, kroniek van een politieleven”. Wij hebben elkaar een paar keer ontmoet en zodoende kon ik met hem uitgebreid van gedachten wisselen over zijn ervaringen. Jacques overhandigde zijn boek aan mij alsook aan diverse leden van de Tweede Kamer. Het toont veel overeenkomsten met mijn onderzoek naar ‘persoonlijk leiderschap en gedrag’ bij het Ministerie van Defensie. Het rapport dat ik daarover schreef, heeft ook een verbindende werking met veel (defensie) medewerkers en vertelt ook over twijfels binnen mijn functie als waarnemend hoofd bureau leiderschap. Deze aspecten herken ik ook in “De Blauwe Diender”.
Interview
Jacques schrijft nog steeds, zoals op zijn website is te lezen. Sinds 2012 is hij met pensioen en de laatste jaren schrijft hij vooral poëzie. Ik las, zoals gezegd, een gedichtje van hem op Internet. Het draagt de titel Twijfel en het gaat over het wel of niet laten inenten met het COVID-19 vaccin. Ik vind dit zo’n mooi gedicht omdat het gaat over het twijfelen.
Het gedicht doet me denken aan mijn onderzoek naar persoonlijk leiderschap en gedrag bij Defensie. Ik heb voor dat onderzoek veel personen, zowel binnen als buiten defensie, geïnterviewd. Zo ook iemand die trainingen gaf over leiderschap.
Onbewust reageren
Tijdens dit interview vroeg deze persoon aan me wat voor leider ik het liefst had; een leider die standvastig is en kracht uitstraalt, of een leider die twijfelt? Mijn eerste reactie was dat ik natuurlijk koos voor een krachtige leider.
Echter na een seconde of tien herstelde ik mijn eerste reactie. Ik koos, na even na te hebben nagedacht, voor een leider die twijfelt. Waarom? Omdat een leider die twijfelt niet bezig is met zijn EGO en zich daarom niet laat meeslepen met zijn eigen onvermogen om te denken dat hij/zij altijd gelijk heeft. Een leider met twijfel zal het dialoog aangaan en contact zoeken of hij/zij het wel goed ziet.
Nieuwe leiders die de toekomst aankunnen zijn mensen die het contact aangaan en verbinding maken met de medewerker en andere mensen. Ze weten wél wat ze willen en hebben een visie, maar zijn bescheiden als het om hun eigen gedrag gaat (conform de level 5 leader, van Jim Collins).
Krachtige leider
Toch was mijn eerste reactie dat ik koos voor een krachtige leider zonder twijfels. Vreemd toch dat dit mijn eerste ‘natuurlijke’ reactie was en dat de meeste mensen kiezen voor iemand die zekerheid uitstraalt. Kijk maar naar de vorige president Ronald Trump van de U.S.A. waar zelfs 74 miljoen Amerikanen op stemden. Maar ook premier Mark Rutte die krachtig en zelfverzekerd overkomt en daarmee vaak het dialoog uitsluit. Kijk maar naar de toeslagenaffaire waarbij het duidelijk was dat er iets goed fout was. Als iedereen die daarbij betrokken was goed had geluisterd en een beetje zou hebben getwijfeld, waren de fouten waarschijnlijk al veel eerder geconstateerd.
Twijfel
Ik heb even gekeken wat hoe het woord ‘twijfel’ in de Dikke van Dale staat beschreven.
1) Het twijfelen ten aanzien van een bepaalde zaak;
2) Toestand van geestelijke onbeslistheid, waarbij men zich niet voor of tegen iets kan uitspreken;
3) Geesteshouding waarin men de waarheid, het zo-zijn van iets niet aanneemt;
4) Gebrek aan vastheid ten aanzien van hetgeen te doen of te geloven is.
Zoals hierboven is te zien geeft twijfel ruimte. Mogelijk wel ruimte aan het oordeel loos reageren?
Lessen te leren
Het makkelijkste is om alleen naar jezelf te kijken en je niet te bekommeren over anderen. Niet te twijfelen of je het nu goed of fout doet, maar zeker te zijn van jezelf. Het makkelijkste is om je ogen te sluiten voor zaken die in de wereld, maar ook in je eigen omgeving spelen. Het makkelijkste is om de wereld simpel te zien en problemen te bagatelliseren waarbij je al snel gaat polariseren. Polariseren is makkelijk en simpel maar sluit andere waarheden uit en sluit ook twijfel uit. Twijfel of jouw zienswijze wel de juiste zienswijze is. Zonder twijfel is er sprake van een groot EGO. Met minder EGO zal er meer twijfel zijn en meer dialoog. Dat is wat mij raakte in het gedicht van Jacques Smeets. Dat ging voor mij over meer dan alleen het twijfelen over COVID 19 vaccin.
Ik zou iedereen willen adviseren om eens wat vaker een andere bril op te zetten. Een bril waarmee je jouw kijk iets kan verbreden. Iets meer twijfel! Iets meer dialoog!
Het gedicht ‘TWIJFEL’ van Jacques Smeets geeft goed weer wat de essentie van het begrip twijfel is.
‘TWIJFEL IS HET BEGIN VAN WIJSHEID’ (Aristoteles)
